Celesta

Die celesta of celeste (Frans) is 'n idiofoon wat by wyse van 'n klawerbordinstrument gespeel word. Dit lyk soos 'n regop klavier (vier- of vyf-oktaaf), al beskik dit oor kleiner sleutels en 'n baie kleiner kas, of 'n groot houtmusiekboks (drie-oktaaf). Die sleutels is verbind met hamers wat 'n gegradueerde stel metaal- (gewoonlik staal-) plate of stawe slaan wat oor houtresonators gehang word. Vier- of vyf-oktaafmodelle het gewoonlik 'n demperpedaal wat die klank kan onderhou of demp. Die drie-oktaaf-instrumente het nie 'n pedaal nie as gevolg van hul klein "tafelblad"-ontwerp. Een van die bekendste werke wat die celesta gebruik, is Tsjaikofski se "Dans van die Suikerpruimfeetjie" uit Die Neutekraker.

Die klank van die celesta is soortgelyk aan dié van die glockenspiel, maar met 'n baie sagter en meer subtiele klank. Hierdie eienskap het die instrument sy naam gegee, celeste, wat "hemels" in Frans beteken. Die celesta word dikwels gebruik om 'n melodielyn wat deur 'n ander instrument of afdeling gespeel word, te verbeter. Die delikate, klokagtige klank is nie hard genoeg om in volle ensemble-afdelings gebruik te word nie; derhalwe word die celesta selde as soloinstrument aangewend.

Die celesta is 'n transponerende instrument; dit klink een oktaaf hoër as die geskrewe toonhoogte. Daar bestaan 'n verskeidenheid instrumente met klankreekse van drie tot vyf en 'n halwe oktawe. Die instrument se vier-oktaafklankreeks word algemeen beskou as C₄ tot C₈. Die fundamentele frekwensie van 4186 Hz maak hierdie een van die hoogste toonhoogtes wat algemeen gebruik word. Die oorspronklike Franse instrument het 'n klankreeks van vyf oktaaf gehad, maar omdat die laagste oktaaf as ietwat onbevredigend beskou is, is dit uit latere modelle weggelaat. Die standaard Franse vier-oktaaf-instrument word nou geleidelik in simfonieorkeste vervang deur 'n groter, vyf-oktaaf Duitse model. Alhoewel dit 'n lid van die perkussie-familie is, word dit in orkesterme meer as lid van die klawerbordafdeling beskou, en gewoonlik deur 'n klawerbordspeler gespeel. Die celesta-deel word gewoonlik op twee notebalke geskryf.